Grensverleggende pioniers: Madaster

In de serie ‘Grensverleggende pioniers’ laten wij klanten, leveranciers, ketenpartners en medewerkers van Van Wijnen aan het woord die, gedreven door nieuwsgierigheid, ambities en soms dwars tegen de stroom in, iets bijzonders ondernemen om zo iets extra’s te kunnen betekenen. In dit deel: Madaster, sinds januari 2020 partner van Van Wijnen op het gebied van circulair bouwen.

‘Een circulaire economie is nooit haalbaar als daar geen financieel gewin tegenover staat’, stelt algemeen directeur en medeoprichter van Madaster, Martijn Oostenrijk. Deze partner van Van Wijnen levert een unieke dienst, die erop gericht is om hergebruik van materialen te vereenvoudigen, slim ontwerpen te stimuleren en afval te elimineren. Dat sluit volledig aan bij onze ambitie van 0% afval in 2025. ‘Van Wijnen laat ons de praktijk van circulair bouwen zien en loopt daarin voorop. Wij zijn de theorie en geven het inzicht in circulariteit’, zo beschrijft Martijn de samenwerking.

Wat maakt Madaster een grensverleggende pionier?

1. In oplossingen denken

Madaster is in 2016 ontstaan uit ideologische motieven en een heldere visie op het tegengaan van de verspilling van grondstoffen. Martijn: ‘De roofbouw die wij op onze aarde plegen, zal ertoe leiden dat we in de toekomst vier keer de grondstofvoorraad van onze planeet nodig hebben. Iedereen snapt dat dat geen houdbare situatie is en dat we snel over moeten naar een circulaire economie. In onze huidige lineaire economie delven we grondstoffen, zetten die om tot producten en na gebruik vervallen die grondstoffen in afval zonder waarde. Sterker nog, bouwafval en restmateriaal kosten een hoop geld. In onze visie draaien we die gedachte om: als je grondstoffen opnieuw inzet, dan kun je de waarde van het gebruikte materiaal verzilveren. Waarom is dat grensverleggend? Omdat naar ons idee een circulaire economie nooit haalbaar is als daar niet ook financieel gewin tegenover staat.’

2. Simpel idee met groots effect

Het basisidee is simpel: geef afval een identiteit met een materialenpaspoort, dat je aanmaakt op Madaster, een online platform. Daarmee verandert de manier waarop we met grondstoffen omgaan. In de bouwsector kunnen we met deze andere houding het verschil maken. Want wereldwijd verbruikt de bouwsector meer dan 40% van alle grondstoffen. Martijn: ‘Waarom we nu nog zo weinig materiaal hergebruiken? Omdat het afval anoniem is. Als we naar een efficiënte markt willen voor gebruikte materialen en producten, dan moeten we weten wat het aanbod is. Daar is ons materialenpaspoort voor bedoeld. Vergelijk het met het Kadaster. Als jij niet weet welk perceel van jou is en hoe groot het is, zul je nooit een koper vinden. Zie het als een voorwaarde voor de circulaire economie.’

3. Visie koppelen aan financieel rendement

Madaster is grensverleggend, omdat het het huidige economische model op zijn kop zet. ‘Dat model dicteert dat gebouwen naar nul euro worden afgewaardeerd, waarmee ze compleet waardeloos zijn als ze worden afgebroken. Met een materialenpaspoort breng je een gebouw volledig in kaart: door de materialen te identificeren, te inventariseren en te waarderen. Zo ontstaat een digitale tweeling van het object, een register voor materiaal’, aldus de medeoprichter van Madaster. ‘Dat kan achteraf, maar veel beter is natuurlijk om dat te doen vóór je met bouwen begint. Want als je vooraf inventariseert welke materialen er nodig zijn, kan je techniek en ontwerp zodanig aanpassen dat het hele gebouw – of zelfs een hele wijk – remontabel wordt. Daarmee kunnen alle materialen zonder waardeverlies uit het gebouw worden gehaald en hergebruikt.
’Volgens Martijn zit op dat punt het financieel gewin. ‘De geborgen materiaalwaarde van een gebouw is niets meer dan de optelsom van de waarde van alle gebruikte producten en grondstoffen. Die waarde kan 15 tot 25 procent van de investeringen in bouwkosten bedragen. Je kunt je voorstellen dat je dan ineens tegen heel andere condities geld kunt lenen voor je bouwproject. Want met een materialenpaspoort in de hand wordt een afgeschreven gebouw ineens weer waardevol en kan je er zelfs aan verdienen.’

4. Het stopt niet bij de grens

Madaster zorgt er verder voor dat alle materiaalpaspoorten toegankelijk zijn, als een ‘bibliotheek voor materialen.’ De klant van Madaster kan ervoor kiezen om toegang te krijgen tot applicaties en diensten van derden, zoals die van taxateurs, marktplaatsen voor gebruikte materialen en producten en vastgoedbeheerders. Daardoor wordt hergebruik gefaciliteerd. In Nederland is de belangstelling voor Madaster groot – 250 klanten en 50 businesspartners in de bouw- en vastgoedwereld. Ook in het buitenland is er interesse. Madaster Zwitserland is inmiddels een feit en komend jaar staan Noorwegen en Duitsland op de planning. Martijn: ‘Precies wat we willen, want het klimaatprobleem stopt niet bij de grens.’

Met Madaster zet Van Wijnen een volgende stap in circulair bouwen. Voorbeelden van bouwprojecten van Van Wijnen met een materialenpaspoort zijn onder meer: Ziekenhuis Nij Smellinghe in Drachten en De Loskade in Groningen. Voor De Loskade hebben Rabobank en Van Wijnen samen onderzocht hoe de restwaarde kon worden meegenomen in de financiering. Dat heeft geresulteerd in een nieuwe financieringsvorm, een primeur in Nederland. Van Wijnen heeft daarbij het materialenpaspoort voor De Loskade en een demontageplan bij de bank ingediend als bewijslast. Ook dat is voor het eerst in Nederland.

Geen bouwkundige achtergrond? Dan komt deze uitleg misschien van pas:
Remontabel betekent dat verwerkte elementen en onderdelen later ook in een nieuwe toepassing opnieuw te gebruiken zijn