Kleinschaligheid en persoonsgerichte zorg zijn onomkeerbare ontwikkelingen

Zorg

10:50

19-11-2019

De afgelopen jaren is er in de ouderenzorg veel veranderd. We hebben enerzijds te maken met een toename van het aantal ouderen – en dus ook de zorgvraag – door vergrijzing. Anderzijds zijn sinds de crisis en het langer-thuis-wonen-beleid van de overheid, honderden verzorgingshuizen gesloten. Ouderenzorgorganisatie Aafje bezuinigde niet op het aantal plekken, maar legde de focus liever op andere, nieuwe vormen van zorg verlenen. Zo investeerden zij in thuiszorg en verpleeghuizen.

Stichting Aafje biedt met 53 thuiszorgteams, 17 huizen, 2 zorghotels en zo’n 5.000 medewerkers zorg en hulp in regio Rotterdam. Peter Ploegsma (lid Raad van Bestuur van Aafje) en John Amptmeijer (Manager Vastgoed bij Aafje) vertellen in dit artikel meer over de trends en veranderingen die zij in de zorg zien en hoe zij hierop inspelen.

Kwaliteit en klantbeleving staan voorop

De verpleeghuizen, zoals we ze van vroeger kennen, verdwijnen langzaam uit het zorglandschap. Zo is ook verpleeghuis De Vijf Havens – een locatie van Aafje – compleet gemoderniseerd. De kale gangen en meerpersoonskamers met gedeelde badkamers maakten plaats voor kleinschalige woongroepen, individuele studio’s met slimme badkamer en gezellige huiskamers. Alles volledig afgestemd op de wensen van de bewoners. “Vijf jaar geleden hebben we goed gekeken naar een aantal zaken: op welke locaties zitten we? Wat zijn daar de demografische trends? Welke vergrijzing komt er nog op ons af? En wat is de kwaliteit van het vastgoed? Die combinatie heeft geleid tot een strategisch vastgoedplan”, vertelt Peter. “Dat was echt nodig, want sommige gebouwen zijn 30, 40 en soms zelfs 50 jaar geleden gebouwd. We zitten dan ook midden in de grootste vastgoedopgave in de geschiedenis van Aafje. Drie van onze locaties zijn recent gerenoveerd, twee locaties zijn we op dit moment grootschalig aan het renoveren en in 2021 komen er twee nieuwbouw zorggebouwen bij. Kwaliteit en klantbeleving staan hierbij voorop. De ambities van Aafje stoppen daar uiteraard niet. De plannen voor na deze fase krijgen al vorm en zien er veelbelovend uit.”

Peter Ploegsma

“Toen het vastgoedplan in de maak was, zijn we tegelijkertijd in een groot aantal van onze huizen gestart met het programma ‘Sfeermakers’. Met ‘Sfeermakers’ hebben we bewoners een budget en de vrijheid gegeven om de inrichting van verschillende ruimtes zelf te bepalen. Denk aan het opfleuren van de gangen of het gezelliger inrichten van de huiskamer. Zo konden we – daar waar de nood hoog was – alvast iets doen, voordat we er gingen verbouwen.”

500 plekken te weinig

Over de vergrijzing en de wachtlijsten, die inmiddels bij verpleeghuizen ontstaan, zegt Peter het volgende: “De verwachting is dat er in 2030 meer dan 2 miljoen 75-plussers in Nederland wonen. We hebben het dan over meer dan 12% van de totale Nederlandse bevolking. Die mensen kunnen niet allemaal thuis blijven wonen, maar voldoende plekken in verpleeghuizen zijn er op dit moment ook niet. Het voortschrijdend inzicht is dat er in regio Rotterdam de komende vijf tot tien jaar 500 plekken te weinig zijn. Als er niks gebeurt, gaan er grote wachtlijsten ontstaan. Dat gun je niemand. Naast het renoveren en het bouwen van nieuwe verpleeghuizen is het noodzakelijk om ook naar andere vormen van zorg verlenen te kijken. Denk bijvoorbeeld aan kleinschalige wooninitiatieven, met een persoonsgebonden budget. Bewoners kopen dan zelf de zorg in bij een zorgondernemer. Je ziet dit soort concepten al een tijdje ontstaan en wij gaan dit binnenkort ook aanbieden.”

Een wachtlijst van medewerkers

Aafje vindt het belangrijk dat bewoners en hun naasten écht betrokken zijn bij de renovatieplannen. Dat zij zelf kunnen bepalen hoe zij willen wonen. “Maar de manier waarop wij verbouwen is juist ook sterk gericht op de inbreng van de medewerkers”, zegt John. “Onze huizen moeten fijne plekken zijn om te wonen en te werken. Een nieuw of gerenoveerd gebouw brengt enorm veel positieve energie met zich mee en medewerkers hebben het er naar hun zin. Dat is natuurlijk belangrijk, want naast de vergrijzing is één van de grootste uitdagingen waar we in de gehele zorgsector mee te maken hebben, het hebben van genoeg personeel.” Peter haakt in: “Wij zeggen: we streven niet naar een wachtlijst van bewoners, maar een wachtlijst van medewerkers.”

John Amptmeijer

“We hebben straks een fantastische vastgoedvoorraad staan. Niet alleen voor de bewoners, maar ook voor de medewerkers. Een fijne, frisse, nieuwe woonomgeving voor bewoners is ook een fijne plek om te werken.”

Hoe kan het slimmer

Peter en John stellen dat persoonsgerichte zorg en kleinschaligheid ontwikkelingen zijn, die onomkeerbaar zijn. Technologie draagt daar ook zeker aan bij. Denk bijvoorbeeld aan slim incontinentiemateriaal en matrassen met sensoren. “Vroeger hadden ouderen die nog thuis woonden hooguit een alarmsysteem. Nu zijn er steeds meer gadgets en tools, die het makkelijker maken om langer thuis te wonen. Wie weet waar het eindigt?” zegt John. “In verpleeghuizen draagt nieuwe technologie ook enorm bij aan persoonsgerichte zorg. Denk bijvoorbeeld aan polsbandjes, die bewoners dragen. Bewoners die nog best zelfstandig zijn krijgen meer bewegingsvrijheid, doordat verschillende deuren automatisch openen. Bij dementerende bewoners, die eerder verdwalen, gaan deze deuren niet open. Het is een stuk persoonlijker, dan een deur met een codeslot.”

Blijven leren

“We willen ook het dag- en nachtritme van bewoners ondersteunen”, zegt John. “Zo zijn we stappen aan het zetten op het gebied van biodynamische verlichting in de huiskamers van onze locaties”. Overdag is het licht wat blauwer en naarmate de avond dichterbij komt, wordt het licht wat roder. We willen dit in veel gebouwen gaan toepassen, want we merken dat veel bewoners hier baat bij hebben” Peter Haakt in: “We blijven op dit gebied natuurlijk leren en heroverwegen onze keuzes continu. Vanuit duurzaamheidsperspectief kun je denken dat het slim is om gebruik te maken van lampen met een bewegingssensor. Maar wat gebeurt er als iemand met dementie na de lunch indommelt? Dan gaat het licht uit. En dat is precies wat je níet wilt! Zo leren wij ook gaandeweg en in ieder nieuw project nemen we die ervaringen weer mee.”

Van Wijnen renoveert voor Stichting Aafje verschillende verpleeghuizen, zoals De Vijf Havens, Smeetsland, De Twee Bruggen en Reyerheem.