Zo maak je van participatie in de omgevingswet een kans

Carine: “Op 1 januari 2024 is de Omgevingswet ingegaan, die wet- en regelgeving voor de fysieke leefomgeving samenvoegt. Participatie is een belangrijke pijler onder deze wet. Als je een plan of project hebt, moet je belanghebbenden als inwoners, organisaties en bedrijven daar actief bij betrekken.”

“Participatie is een wettelijke plicht, en ook heel logisch, vind ik. Ontwikkelplannen zijn vaak behoorlijk ingrijpend voor de directe woonomgeving. Het zou heel gek zijn als je omwonenden daar niet bij betrekt. Als jíj morgen in de krant leest dat er een flatgebouw van vijf hoog in je achtertuin komt, wil je toch ook weten waarom?
Maar hoe logisch het ook is, ontwikkelende partijen ervaren participatie soms als lastig en ingewikkeld. Als ‘gedoe’. Omwonenden of andere betrokkenen kunnen soms emotioneel reageren op plannen, en wat doe je dan?”

“Gemeenten of andere ontwikkelende partijen zijn weleens bang dat na input van omwonenden hun hele plan over de kop moet. Die angst is niet nodig als je bij de start van een inspraakmoment uitlegt wat de vaste kaders van een project zijn. En op welke punten mensen inbreng mogen hebben. Natuurlijk kun je niet altijd aan iedere wens voldoen. Maar vaak kun je een heel eind komen als je je in de ander verplaatst. Als mensen zich gehoord voelen, verdwijnt de weerstand vaak. Iets simpels kan voor een individu veel impact hebben, zoals het type boom voor een woning of de locatie van parkeerplaatsen. Aan zulke voorkeuren kun je als ontwikkelaar meestal prima voldoen en mensen waarderen dat. Het leuke is dat als bewoners zelf hebben mogen kiezen hoe het stukje openbare ruimte voor hun woning is ingericht, ze het vaak eigenhandig onderhouden. Want het is ‘van hen’. Met participatie creëer je extra betrokkenheid.”

“Soms zie je zelfs dat mensen zich als vrijwilliger aanmelden om een buurtvereniging op te starten, of een warm welkom voor de buren organiseren. Zo’n effectieve ambassadeur van de wijk kan een projectontwikkelaar zelf natuurlijk nooit zijn! Participatie is niet alleen maar ‘gedoe’, dat besef mogen we in Nederland nog veel meer krijgen.”

“Over participatie hoor je weleens dat het bedoeld is om juridische procedures te voorkomen. Ik ga liever uit van een positieve insteek: we doen het om draagvlak te creëren en aan te sluiten bij de omgeving. En ja, het is natuurlijk lastig meetbaar hoeveel mensen je blij hebt gemaakt. De impact zit in kleine dingen, zoals ambassadeurschap, tevreden bewoners en minder klachten om te behandelen. Zulke resultaten hebben groot effect, zeker op langere termijn, en zijn de investering zeker waard.”

“Bij van Wijnen is participatie gevraagd en ongevraagd onderdeel van onze aanbestedingstrajecten. We hebben de kennis, adviseren onze partners erover en geven het participatietraject vervolgens vorm. Ook als het gaat om verbouwprojecten trouwens; dat noemen we de wijkgerichte aanpak. Wat we doen, doen we met de visie van onze opdrachtgevers in gedachten. Wij stellen ons op als hún verlengstuk. En we zetten graag een stapje extra. Theoretisch voldoe je aan de wet met één uur inloop vlak voor de start van je project. Dat is niet onze aanpak.”

“Voor mij is participatie het extra laagje over een project dat het leuk maakt. Als je mensen meeneemt in het proces maakt dat je plan beter, daarvan ben ik overtuigd. Ik word er blij van als het lukt om de betrokkenen rust te geven. Dat ze weten wat er komt en wanneer, en bij wie ze terecht kunnen als ze vragen hebben. Mijn uitgangspunt is: behandel een ander zoals je zelf behandeld wilt worden. Op zo’n manier krijg je een ‘zachte landing’ van je project.”