Grote Kerk Zwolle restauratie rijksmonument

Het grootste rijksmonument van Zwolle ‘De Grote Kerk’ stond zo’n 3,5 jaar in de steigers voor een grondige restauratie. De 15^e-eeuwse kerk is door haar historische waarde een belangrijke trekpleister voor Zwolle. Na de laatste restauratie in 1880 was het hoog tijd om de kerk weer nieuw leven in te blazen en die taak past ons goed met het behaalde ERM certificaat. De vestigingsdirecteur van Van Wijnen: ‘We hebben veel ervaring met restauratiewerk, maar dit was wel een heel bijzondere klus voor ons team. Wij zijn trots dat wij samen met het Academiehuis en bouwpartners werken aan de restauratie van dit waardevolle monument. Onze vaklieden hebben allemaal een hart voor monumentale gebouwen maar de Grote Kerk is echt het neusje van de zalm.”

De omvangrijke restauratie ging in oktober 2020 van start met de eeuwenoude zerkenvloer, die op verschillende plekken toe is aan restauratie. In het verleden is de vloer al meerdere keren gerepareerd, opgehoogd en geëgaliseerd. Voordat de kerk bekend stond als de Grote Kerk, was het een veel kleinere Romaanse kerk die in het jaar 1040 al genoemd werd. In het archeologisch onderzoek onder leiding van Michael Klomp werden al allerlei munten gevonden uit de verschillende eeuwen.

De zerkenvloer

Het restaureren van de zerkenvloer is een uitdagende klus. We hebben de werkzaamheden aan de vloer daarom opgedeeld in drie fases. Mark van Gurp, projectleider vanuit Van Wijnen vertelt hoe we te werk gingen: “Voor het uitnemen van de zerken brengen we alle posities in kaart, fotograferen we alles en nummeren we alles, zodat we precies weten waar welke zerk weer neergelegd moet worden. In goed overleg met het Academiehuis repareren we versleten zerken. Na het uitnemen van de zerken storten we een betonvloer die ook direct voorzien is van vloerverwarming. Na het drogen van de vloer herleggen we de zerken op hun originele plek. De operatie is helemaal volgens plan verlopen!”

Samenwerking

De grote restauratieklus is verdeeld over een aantal grote partijen, die allemaal specialistische kennis hebben van restauratie. KPS steigerbouw, Voegbedrijf Heldoorn, Installateur Breman Utiliteit Zwolle, leiendekken en loodgieter Bogaerts van Nuland, conservatie / restauratie muurschilderingen en stucwerk Bernard Delmotte, ingenieursbureau Alferink van Schieveen en de begeleiding door Buro Stiel B.V. ‘Die samenwerking gaat hartstikke goed. We hebben regelmatig goede gesprekken en vergaderingen en zijn een hecht team. We werken allemaal rechtstreeks in opdracht van Stichting Academiehuis, waardoor we gelijke lijnen in de projectorganisatie hebben. Ondanks dat we geen contractuele relatie met elkaar hebben, functioneren we echt als team’, vertelt Mark. Door corona koos het Academiehuis voor een intensievere aanpak. Coby vertelt: ‘Voor deze intensivering van de werkzaamheden, merken we dat van begin tot eind goede motivatie bij alle betrokkenen is, mede doordat we hele korte lijntjes hebben.’

Janco Cnossen

Voorzitter bestuur Academiehuis de Grote Kerk

‘We hebben voor Van Wijnen gekozen omdat we hebben gezien dat zij net als de andere aannemers in het team over de juiste professionaliteit beschikken, die wij ook voor ogen hebben met dit gebouw. We willen ervoor zorgen dat het monument voor de komende 600 jaar weer kwaliteit heeft en dat kan dit restauratieteam met ons realiseren.’

Overige werkzaamheden

Naast onze werkzaamheden aan de zerkenvloer wordt er meer dan 100 meter aan dakgoten vervangen, een deel van de leien op het dak en de losse stenen in de gevel. Onze bouwpartners van het restauratieteam waren daarnaast bezig met voeg-, stuc- en schilderwerk. Zo lieten sommige steunbeerkoppen en tufstenen in de muur compleet los. De slechte staat aan de buitenkant zorgde voor lekkages in het dak. En door vochtdoorslag laat het stucwerk op veel plekken aan de binnenkant los. Ook zijn de trekbalken die de muren van de kerk bij elkaar houden aangetast, waardoor ze doorzakken en op de onderliggende gewelven(de koepels) in het plafond drukken. Daarom hebben we, naast het herstellen van de zerkenvloer, ook nog werkzaamheden aan de kapconstructie verricht.

Bekijk hier in de video van Academiehuis hoe Voegbedrijf Heldoorn het herstel van de steunbeerkoppen uitvoert.

Uitdagingen

De budget technische kant van de restauratie is een grote uitdaging. Het rijk heeft 3,5 miljoen euro beschikbaar gesteld voor de aanpak. Dat zorgt voor een hele strakke begroting. Daarnaast moet ook het Academiehuis zelf bijdragen. Coby Zandbergen vertelt: ‘Tijdens de werkzaamheden zochten we naar mogelijkheden om de kosten te kunnen compenseren. Zo heeft het Academiehuis de kerk bijvoorbeeld opengesteld voor een boekenmarkt en zijn er restauratie rondleidingen. Daarnaast kun je vriend worden van de kerk door geld te doneren voor de restauratie.”

Begin 2023 waren de werkzaamheden afgerond.

Bekijk ook de video

Junior projectleider Mark van Gurp vertelt meer over de restauratiewerkzaamheden die Van Wijnen gedaan heeft in de Grote Kerk in Zwolle. Bekijk ook het prachtige uitzicht vanaf de steiger, die Van Wijnen samen met KPS Steigerbouw heeft geplaatst.