Bouwkundig versterken van woning

In 2016 startte Nationaal Coördinator Groningen (NCG) het pilot-programma Heft in Eigen Hand | Eigen Initiatief. NCG is belast met de versterking van gebouwen in het aardbevingsgebied in de provincie Groningen. In dit pilot-programma namen ruim 250 woningeigenaren zelf de regie over de bouwkundige versterking van hun woning.

De boerderij uit de 19^e eeuw ligt op de wierde Rottum in het aardbevingsgebied en had aardbevingsschade. Ook hier ondersteunt de NCG de versterking van de woning.

Tijdens het project deed het Van Wijnen projectteam een bijzondere archeologische vondst. Op slechts dertig centimeter onder de grond stuitten onze collega’s op een middeleeuws graf met tientallen botresten en skeletten. Het graf ligt vlakbij de plaats waar jarenlang een klooster heeft gestaan. De wierde waarop de woning staat die versterkt wordt, heeft een monumentale status. Om die reden waren vanaf het begin adviesbureau Lycens en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) nauw betrokken.

Een archeologische vondst

Onder leiding van Lycens was een team van zo’n 8 archeologen 6 maanden bezig met de opgraving. Onder de betonnen schuurvloer kwamen vrij snel botten tevoorschijn. De skeletten liggen in lagen op elkaar gestapeld, hoe dieper je komt, des te ouder ze zijn. Er liggen opvallend veel kinderen en ook vrouwen. Gevonden textielresten en gespen wijzen erop dat de lichamen in de bovenste laag uit de periode tussen 1300 en 1400 komen. Op de skeletten wordt straks DNA onderzoek verricht waarna ze worden herbergraven op een andere plek. Er zijn meer dan 458 skeletten gevonden.

Verder is een tufstenen kapelmuurtje opgegraven, een compleet paard, kralen en een man bedekt met een verenkleed. De laatste stamt vermoedelijk uit de achtste eeuw.  

Veel belangstelling

De vondst zorgde voor veel reuring. Diverse kranten en tv teams stonden op de stoep bij de bouwlocatie. Ook het Jeugdjournaal heeft er een item aan gewijd. Het projectteam heeft twee open middagen gehouden waar zo’n 80 buren en belangstellenden op af kwamen alsmede basisschoolleerlingen uit Usquert. Collega’s van vestiging Groningen zijn eveneens langs geweest. 

De versterking

Als is vastgesteld dat een woning niet voldoet aan de landelijke veiligheidsnorm, dan laat NCG een constructeur een uitvoeringsontwerp (UO) maken en financiert ze de werkzaamheden. Van Wijnen voert de versterkingswerkzaamheden uit zoals ze staan beschreven in het ontwerp.  

Samen met de bewoners werd besloten om het voorhuis te verstevigen. De schuur was in dusdanig slechte staat dat werd gekozen om deze af te breken en er een nieuwe schuur voor in de plaats te bouwen. Zowel de woning als de schuur voldoen na oplevering aan de richtlijnen voor bevingsbestendig bouwen. 

“Wij zijn na de zomer van 2022 begonnen met het volledig strippen van deze woning. De constructeur is nog eenmaal door de casco constructie gegaan en heeft zijn tekeningen daar enigszins op aangepast ”, vertelt Erik Huisman, de uitvoerder. “Eigenlijk staat alleen de schil van het huis nog, de muren. Verder is alles nieuw; de vloer, het skelet, de ramen en zelfs de kap. Van buiten zie je een monumentale boerderij, van binnen is het helemaal nieuw”. Erik en Erwin leggen uit hoe dit huis is versterkt: de vloer draagt de muren door middel van nokken in de buitengevel. De bovenbouw is een houtbouwskelet, dat zorgt zowel voor stevigheid als flexibiliteit omdat het beperkt meeveert bij een aardbeving. Het houtskelet is zo dik dat er wel wat is ingeleverd op volume. In de wanden zitten om de 10 centimeter schroeven. De verdiepingsvloer is gekoppeld aan de wanden.  

Een houtskelet

“Zie het als een lucifersdoosje,” verduidelijkt Erwin “Het omhulsel alleen druk je makkelijk in, met het doosje erin geschoven gaat dat niet. Het doosje is als het houtskelet.”  

Erwin: “De uitdaging bij dit huis is dat er niks recht aan is. De muren zijn scheef; in de lengte of van boven naar beneden. Dat is bewerkelijk. De kap was er moeilijk op te krijgen. Ik ben trots op het resultaat.” 

Bij de schuur was snel duidelijk dat dit sloop nieuwbouw moest zijn. Het nieuwe ontwerp heeft een traditionele uitstraling, de schuurdeuren en raampjes hebben boeren-elementen. Helaas is flinke vertraging opgelopen door de archeologische vondst. De schuur is pas rond Kerst af, de boerderij al in de zomer.  

Erik sluit af: “Het mooie aan dit project is dat je iets kunt maken van een oud gebouw met bevingsschade. Straks hebben de bewoners weer een fijn en vooral veilig thuis.”