Renoveren en verduurzamen woningen Mercatus

Renovatie en verduurzamen 55 woningen Nagele

Woningcorporatie Mercatus uit Emmeloord vroeg Van Wijnen om 55 woningen in Nagele te renoveren en te verduurzamen. Tijdens de werkzaamheden bleven de bewoners thuis wonen. Om dit proces zo goed mogelijk te laten verlopen, staken Mercatus en Van Wijnen veel tijd in de voorbereiding van het project.

Het renovatieproject in Nagele draait om 55 woningen in de Lucernehof, de Ring en de Gerstehof. “De zeventigerjarenwijk waar deze woningen staan, was indertijd een architectonische voorbeeldwijk voor steden van de toekomst”, vertelt Alco Liest, programmamanager R&T bij Van Wijnen. “De woningen hebben een stedenbouwkundige monumentenstatus. Ze zijn voor die tijd vooruitstrevend gebouwd, met nieuwe bouwmethodes: tunnelbouw en losmaakbare geïsoleerde gevels van houtskeletbouw.

Bewoonster Precilla aan het woord

Een van de ingrijpende veranderingen aan de woningen is het vervangen van de voor- en achtergevel van de bewoningen terwijl de bewoner nog thuis is. ‘We hoefden alleen maar wat spullen aan de kant te zetten en de gevel vrij te maken’ zegt Precilla, bewoonster van één van de woningen. Het vervangen van de gevel en de andere werkzaamheden aan de woning hebben natuurlijk impact op de bewoners. Daarom houden we zoveel mogelijk rekening met hen. Precilla: ‘Ik vond het heel spannend. Maar het viel eigenlijk heel erg mee. Je merkt nu ook dat het warmer is in huis. Ik ben er blij mee!’

Bekijk de video om de renovatie in beeld te zien:

Samen ideeën toetsen

Van Wijnen was nauw betrokken bij het lange voortraject van de renovatie. Alco Liest: “Het project kent interessante uitdagingen. Werken in bewoonde staat, terwijl de hele gevel eraf moest. Bovendien is deze wijk aangewezen als aardgasvrije pilotwijk. Energiecoöperatie Energiek Nagele zou een warmtenetwerk aanleggen waarop deze woningen aangesloten zouden worden. Uitdagingen waar we graag bij betrokken werden. Door in een vroeg stadium mee te denken kun je samen ideeën toetsen en afwegen wat de slimste opties zijn. Daar bespaart onze klant geld mee.”

Zo kwam de afdeling Duurzaamheid van Van Wijnen met suggesties voor de materialen. “Voor de gevelisolatie maakten we berekeningen op basis van drie verschillende methodes en typen. Die presenteerden we aan Mercatus. De corporatie koos voor een houtskeletbouwgevel met houten gevelbekleding. Het is prettig als een woningcorporatie vertrouwt op onze technische kennis.”

Meedenken over haalbaarheid en uitvoering

Van Wijnen werkte ook samen met de bij het project betrokken architect van SACON architecten. Alco: “We dachten mee over de praktische haalbaarheid van het ontwerp in de uitvoering. De architect had bijvoorbeeld een detail in het metselwerk bedacht dat in de praktijk erg veel geld zou kosten. Wij deden een voorstel voor een aanpassing, in de sfeer van de wensen van de welstandscommissie. Die aanpassing creëerde uiteindelijk een enorme besparing voor Mercatus. Daarmee kregen we de budgetten rond. Wij realiseren ons dat door dure oplossingen de huur omhoog gaat. Dat wilden we voorkomen.” Zo kijkt Van Wijnen ook altijd naar de mogelijkheden van hergebruik. “Een voorbeeld? We gebruiken de bestaande bevestiging van de bouten van de oude gevels om de nieuwe te plaatsen.”

Snel schakelen

Meebewegen en snel kunnen schakelen is kenmerkend voor Van Wijnen, dat bleek ook hier. Alco: “Voor de aansluiting op het warmtenetwerk hadden Mercatus, Energiek Nagele en wij een plan gemaakt. We zouden – anders dan normaal trouwens – starten met het dak, omdat de installatiebuizen over het platte dak geleid zouden worden. Maar vlak voor de start van de renovatie ging de uitvoerende warmtepartij failliet. Dat betekende dat we ons bouwproces anders moesten inrichten én iets moesten bedenken om de woningen voorlopig op het aardgas aangesloten te houden. De cv-ketels waren in de gevels verwerkt, maar ja, de gevels zouden eraf gaan. We besloten de ketels een kwart slag te draaien en op de andere hoek aan de casco’s te bevestigen. De geplande renovatie van de badkamers werd uitgesteld.”

Menselijke maat

Problemen zijn er om op te lossen, vindt Van Wijnen. “We hadden kunnen zeggen: we houden vast aan ons oorspronkelijke plan en gaan pas beginnen als de warmte geregeld is”, legt Alco uit. “Maar het belang van de bewoner weegt voor ons zwaarder. We willen verder kijken dan onze eigen horizon, ook al betekent het dat onze opdracht daarmee kleiner wordt. Een badkamer uitvoeren was nu gewoon niet logisch.” De menselijke maat is altijd de sleutel, geeft Alco aan. “Voor sommige bewoners was de energierekening niet meer te betalen. Ook dat motiveerde ons om door te gaan. We wilden het de bewoners niet aandoen om nog langer te wachten.”

In fase 1 (2023) werden de voor- en achtergevel van elke woning compleet vervangen door een nieuw gefabriceerde wand met houten afwerking. De architectonische eindgevels zijn uitgevoerd in een prefab ‘voorzetwand’ met steenstrips. Het dak is bij-geïsoleerd naar de norm van nu. Ook de vloer is geïsoleerd en er kwam warmteterugwinventilatie in de woning. Hiermee komt de woning op nieuwbouwniveau. In de tweede fase (2024) kregen de bewoners een nieuwe badkamer en werden ze aangesloten op een duurzame energiebron. Het succes van een project als dit staat of valt met de manier waarop een bouwbedrijf met mensen omgaat, is Alco’s ervaring. “Soms moet je tijdens het werk gewoon tijd maken voor wat écht belangrijk is. Laatst pakten het uitvoeringsteam en onze bewonersconsulent een steiger in met wit doek, legden een rode loper uit en hingen ballonnen op. Waarom? De bewoner ging trouwen!”

Rekening houden met bewoners

Van Wijnen begrijpt heel goed dat deze renovatie veel impact heeft op de bewoners. “Het zal je maar gebeuren dat je ziek op de bank tv zit te kijken terwijl je hele voorgevel eraf ligt”, zegt Alco. “Dat is niet niks. Daarom houden we rekening met de bewoners. We informeren ze over wat we gaan doen. En als het echt niet uitkomt dat wij aan het werk zijn aan hun woning, zoeken we een oplossing. Dan komen we een andere dag of bieden we een rustwoning aan.” De bewonersbegeleider van Van Wijnen heeft veel contact met de bewoners. “Het is iemand die het gebied en de mensen kent. Dat is belangrijk. In deze wijk komen we wel vijf nationaliteiten tegen, allemaal met eigen gebruiken en gewoonten. Tijdens de vooropname ging onze bewonersbegeleider soms met Google Translate naar de bewoners toe.”

De insteek van Van Wijnen is om respectvol met anderen en hun spullen om te gaan. “Ons uitgangspunt is: hoe zou je zelf behandeld willen worden als ze in jouw huis aan de gang zijn? De bewonersbegeleider vraagt vaak: ’Wat zou u willen weten?’ Voor veel bewoners is het bijvoorbeeld prettig om te weten op welke dagen de werkzaamheden precies plaatsvinden en of ze wel of niet de wekker moeten zetten.”

Het is een mooie gedachte dat de bewoners in Nagele de komende jaren onbezorgd kunnen wonen in een fijne woning met een lage energierekening, vindt Alco. “En we zijn ook blij dat Mercatus hiermee een mooi project neerzet. Door onze rol in de voorbereiding op te pakken, schetsen we een zo compleet mogelijk beeld, zonder verrassingen achteraf voor de klant. We maken de verwachting waar en dat geeft rust.”